De innovatie-hallucinatie (onderhoud als businessmodel)

Heb jij goede voornemens gemaakt voor het nieuwe jaar? Een van deze misschien: meer bewegen, afvallen, stoppen met roken en minder drinken? Beter onderhoud voor je lijf, kort gezegd. Er is geen planeet B en vooralsnog ook geen lichaam B. Toch houdt vrijwel niemand zijn voornemen vol. Het goede nieuws is dat je huidige zogenaamde ‘maintenance mindset’ de beste business-ideeën oplevert in onze snelgroeiende deeleconomie.

Januari is daarmee een goed moment om het over onderhoud te hebben. Een ongewoon onderwerp? Saai misschien zelfs. En wat heeft het met marketing te maken? Praat liever over innovatie, disruptie, vernieuwing en vooruitgang! Dat is toch waar ondernemen om draait?

Onderhoud sexy?

Totdat het dak op je hoofd valt of je met een klapband staat. Tot de brug instort, lantaarnpalen omvallen, je laptop of machinepark stilvallen en klanten weglopen. Dan wordt het opeens heel spannend. Een zaak van leven of dood zelfs.

Onderhoud is niet sexy, maar wel essentieel. Het is gericht op de lange termijn in plaats van de korte en legt het daarmee al snel af tegen urgentere kwesties, zegt Lynn Berger op de Correspondent. We hebben nog te weinig een ‘maintenance mindset’; te weinig onderhoudsmentaliteit, vrij vertaald.

Collectieve innovatie-obsessie

‘De grote paradox van onderhoud is dat het hoogstnoodzakelijk is en tegelijkertijd doorgaans wordt verwaarloosd’, schrijven de Amerikaanse historici Andrew D. Russell en Lee Vinsel in hun boek The Innovation Delusion: How Our Obsession With the New Has Disrupted the Work that Matters Most.

Een zeer actueel voorbeeld. In België ligt het energieverbruik 70% boven het Europees gemiddelde, vertelt Jill Peeters in de documentaire ‘Wat houdt ons tegen’ (bekijk hem hier. Echt de moeite!). Dat komt grotendeels doordat de huizen verouderd zijn. Afbraak veroorzaakt echter enorm veel CO2-uitstoot, dus beter onderhoud is van groot belang: minder verspilling van energie en materialen.

Onze collectieve obsessie met ‘innovatie’ en ons verlangen naar steeds maar weer nieuwe spullen, zijn twee belangrijke redenen voor de genoemde verwaarlozing. Het is bovendien heel menselijk om dat wat vandaag gebeurt (zichtbaar is!) voorrang te geven boven dat wat in de (verre) toekomst ligt. Of de uitgaven die we vandaag zouden moeten maken (concreet), uit te stellen naar de toekomst (vaag).

Je ziet het gewoon gebeuren: mensen gaan de straat op om tegen coronamaatregelen te protesteren in naam van de vrijheid. Voor een veel grotere bedreiging van onze vrijheid, het klimaat en de natuurcrisis, komen de meeste van hen hun bed nog niet uit. Omdat de directe gevolgen nog niet (sterk genoeg) voelbaar zijn, ondanks 13 juli 2021.

Dat blijkt ook uit de keuzes die we vandaag maken. Met 10% van de wereldwijde herstel-uitgaven (15.000 miljard), de klimaatdoelen van Parijs kunnen halen, zegt Jan Rotmans aan het eind van ‘Wat houdt ons tegen’. Maar we doen het niet.

Reparateur gezocht!

Zo gaat het vaak ook in het bedrijfsleven. De lage waardering voor onderhoud, zorg en reparatie laat zich dan ook overal voelen. Wij zijn bijvoorbeeld al aan de zoveelste nieuwe printer toe en de -tigste koffiemachine, omdat fabrikanten het falen inbouwen (= planned obsolence) en het zo moeilijk maken de boel op eigen houtje te repareren, dat vervangen goedkoper is.

(Wij zoeken nog iemand die onze Epson-printer kan repareren, zodat we hem niet weg moeten gooien. Weet jij / ben jij zo iemand? Graag een belletje of mailtje!)

Terwijl onderhoud en reparatie in plaats van vernieuwing en vervanging onze CO2-uitstoot drastisch kunnen verlagen. Is die constatering voldoende reden om in plaats van een iPhone, die je na een paar jaar weggooit, nu een Fairphone te kopen, waarin onderdelen te repareren en te vervangen zijn? Voor veel mensen nog altijd niet, getuige de grote verschillen in verkoopcijfers van beide merken.

Hoe zit het met jouw volgende verkoop/aankoop?

Het is tijd om het idee (de waanvoorstelling) van nieuw en innovatie als hoogste goed bij het grofvuil te zetten en na te denken over de gevolgen op lange termijn, vinden wij. Stil staan bij je keuze: Wat je vandaag (ver)koopt, kun je dat morgen (laten) repareren? Of recyclen? Hoe zit het met garanties en onderhoudscontracten? Oftewel: welke verantwoordelijkheid neemt de producent?

Met de verschuiving van bezit naar gebruik (ik wil geen lamp, ik wil licht), steeds meer leen-, huur- en deeleconomie, zullen merken en bedrijven zich vooral door goede service bij reparatie en onderhoud en daarmee een duurzame, circulaire reputatie kunnen onderscheiden. Daar moet je als ondernemer nu al goed over nadenken, anders loop je achter de feiten aan. Er is geen tijd te verliezen om een sluitend plan uit te werken voor beter onderhoud: van je eigen bedrijf en van de producten die je verkoopt.

Mocht je nog op zoek zijn naar een goed business-idee: op vlak van onderhoud liggen de lucratieve ideeën zeker nog voor het oprapen. Misschien kunnen we onderhoud wel sexy maken (lees: winstgevend).

Of zijn de positieve impact op de wereld en de betekenis voor je klanten voor jou voldoende motivatie om je een ‘maintenance mindset’ aan te meten?

Foto: Tijdens onze busreis van Chiang Kong (Thailand) naar Muang Sing (Laos) moest de buschauffeur een aantal malen zelf onder de bus kruipen om hem te repareren. Op een gegeven moment, het daglicht verdween langzaam, vroegen we ons af of we het wel zouden halen die dag en of we in de bus midden in de jungle zouden moeten slapen!